De boot

Weetjes

• Over GPS datum en coördinaatsystemen en instellen van Garmin GPS ontvangers
• Over GPS tracklogs
• Windkracht omrekentabel
• Onweer
• tips voor Pouch (bijdrage van Joep Keukens, een Pouch vaarder)
• vouwkano met vouwfiets (bijdrage van Bert uit Maastricht)
• tips voor Stern (of Kolibri?) (bijdrage van Jarko Aikens)

Tips

voorbereiding

• Volg de weersverwachtingen, zodat je niet voor verrassingen komt te staan (meestal dan toch).
• Als je dan toch met het weerbericht bezig bent, probeer je tocht dan zo te plannen dat je tegen de wind in begint. Als je zoals ik vaak doe heen en weer of een rondje vaart heb je hem dan tenminste het laatste stukje mee.
• Maak een checklist voor wat je mee wil nemen, bijvoorbeeld:
  • Eten: fruit, energierepen, mueslibollen, bruine boterhammen met kaas of wat je zelf lekker vindt en de dag mee door kan komen.
  • Drinken (minstens twee flessen, één kan dan in de auto blijven voor als je terugkomt, bij koud weer is ook een thermosfles met wat warms wel lekker). Bij warm weer reken ik op zeker een halve liter drinken per uur.

    Nog handiger is een thermosfles met kokend water en een waterdicht doosje met wat oploskoffie, thee, drinkbouillon, chocomelkpoeder en/of instant noedels en natuurlijk een lepeltje. Je kan dan achteraf nog beslissen waar je het meeste trek in hebt. (en vergeet ook de suiker en melk niet als je dat in je koffie wil ;-)

  • wat geld
  • paspoort of rijbewijs (schijnt tegenwoordig verplicht te zijn...)
  • sleutels van huis en auto
  • (waterbestendig) briefje met namen, adressen en telefoonnummers voor noodgevallen (vooral belangrijk als je meestal alleen vaart).
  • aangepaste kleding. Fleece (vooral windstopper), Goretex en andere moderne materialen zijn over het algemeen goed bruikbaar. Ook lekker is speciaal ondergoed dat niet nat blijft als je zweet. Katoen is bij kouder weer minder geschikt omdat het nat blijft en je daardoor snel afkoelt.
    Neem ook genoeg mee, op het water waait het harder en is het wat frisser. Er is een kanowijsheid die stelt dat je je kleed op de temperatuur van het water en niet die van de lucht, voor vouwkano's vind ik dat wel wat overdreven omdat de kans dat je te water gaat niet zo heel groot is, en het varen toch ook een redelijk inspannende bezigheid is.
  • afhankelijk van de in- en uitstapmogelijkheden sandalen, waterschoenen of surflaarsjes, of anders bij goede steigers gewone sportschoenen. Er zijn ook vouwkanoërs die zweren bij Zweedse klompen, die ze in de boot gemakkelijk uit- en aan kunnen doen.
  • hoed of pet met koordje tegen afwaaien
  • regenjasje. Ook bij geen kans op regen verstandig om mee te nemen, bij een eventueel nat pak voorkomt het dat je te veel afkoelt.
  • setje droge kleren (kun je –bij mijn manier van varen– eventueel in de auto laten)
  • handdoek
  • toiletpapier, tissues of papieren zakdoekjes
  • reddingsvest
  • GPS (met verse accu's of batterijen, en extra reserve batterijen als je wat langer weg gaat), en als je waypoints van het vaargebied hebt programmeer die dan van tevoren in.
  • eventueel GSM of marifoon als je daarvoor de benodigde papieren hebt.

    Voor zover ik heb kunnen nagaan kun je officiëel geen vergunning krijgen voor een marifoon die niet vast is ingebouwd, voor zeekajakers is het wel mogelijk een ontheffing aan te vragen.

  • kaart en/of routebeschrijving van het vaargebied en eventueel van de weg er naar toe
  • horloge (op een GPS kun je trouwens ook zien hoe laat het is)
  • kompas
  • bescherming tegen zonnebrand
  • zakmes of multitool
  • digitale camera (met opgeladen accu's en genoeg vrije ruimte op de geheugenkaart)
  • verrekijker
  • plastic zakken, voor afval en noodgevallen
  Alles wat niet nat mag worden natuurlijk zo goed mogelijk waterdicht verpakt.
  (deze lijst is natuurlijk niet compleet en ook niet voor alle omstandigheden van toepassing)
• Laat ook alles thuis wat je niet per sé nodig hebt.
• Als je de kanokar meeneemt controleer dan van te voren of de bandjes nog hard zijn, of neem een fietspompje mee.
• Misschien voor de hand liggend, maar knip je nagels kort. Niet uit ijdelheid, maar bij het opbouwen en afbreken zit je toch regelmatig in stug kanvas te graaien, en een gebroken of dubbelgeklapte nagel is toch niet fijn.

op de wal

• De manier waarop ik mijn bouwplaatsen kies verschilt voor de Quattro en de éénzitter. Omdat ik voor de Quattro toch altijd het bootkarretje nodig heb maakt de afstand tot het water niet zoveel meer uit, en kan ik desnoods een paar honderd meter van het water opbouwen. Zonder karretje is hoe dichter bij het water, hoe beter.
• Voor het opbouwen heb ik het liefst een vlak stuk gras dat groot genoeg is om de huid uit te vouwen en alle stukken los neer te leggen. Bij elkaar is dat een stuk van zo'n 2 bij 5 meter, of liever nog wat meer. Als dat er niet is dan heb je voor alleen de boot zo'n 1 bij 5 meter nodig. De Quattro is iets langer en hebt je dus minimaal 5,5 meter lengte nodig.
  Tweede keus voor de ondergrond is een houten steiger, stoep, klinkers of asfalt. Zand, modder of ander los materiaal zijn minder geschikt omdat je dan veel troep in je boot krijgt. Het zou dan handig zijn om een los stuk dekzeil als ondergrond te gebruiken, eventueel met een paar tentharingen vastgezet om wegwaaien te voorkomen.
• Ook wel handig om op te letten: even goed kijken of er geen hondenpoep, glasscherven of andere ongerechtigheden liggen.
• Ondanks dat je de boot helemaal zonder gereedschappen kan opbouwen is een Zwitsers zakmes of een vouwbare (nee, niet alleen mijn boot vouwt!) "multitool" (zoals bijvoorbeeld Leatherman^® die maakt) soms wel handig om een onwillig lipje een beetje bij te buigen.
• Voor het opbouwen gooi ik eerst de hele tas met langsdelen leeg, en pak ik de spantjes, stevenstukken en boemerang uit de spantjestas. Voor een nog iets snellere opbouw zou je alles eerst ook nog eens kunnen sorteren, maar dat kost zelf ook weer tijd en vind ik niet de moeite waard.
• Het kan lastig zijn de boot op het bootwagentje te zetten, want het wagentje blijft niet staan met de beugels omhoog. Er zijn echter wat trucjes:
  1. Als je met z'n tweeën bent kun je proberen het wagentje rechtop te houden door de spanbanden netjes vanaf alle vier hoeken naar de grond te laten lopen. Toegegeven, het is niet erg stabiel, maar met een beetje geluk lukt het wel. (ik denk dat het ook wel moet lukken als je peddels er kruiselings door steekt, heb ik echter nog niet uitgeprobeerd).
  2. Als je in je ééntje bent kun je de boot op het wagentje krijgen door met het karretje ergens achteraan naast de kuip te hurken, de boot aan de kuiprand op een knie te tillen en dan met de andere hand het wagentje er onder te zetten. Als'ie eenmaal staat valt'ie niet meer om. Dit kunstje lukte me zelfs met de Quattro.
• Bij het afbreken leg ik de onderdelen die bij elkaar in één tas gaan ook alvast op hoopjes bij elkaar. Ik breek wel altijd eerst de hele boot af voordat ik de tassen inpak, zodat ik achteraf niet ergens nog een onderdeeltje bij moet proppen. Bovendien kan zo alles dan ook nog eens wat extra drogen.
• De vorige eigenaar van de Quattro had voor ongeveer alle losse delen aparte binnentassen gemaakt of gekocht (foudralen bij de hengelsportzaak), daarmee verdubbel je ongeveer de uit- en inpaktijd. Voor de kimstaven, dekbalkjes, de kuiprand, de peddels en het roer ben ik ze wel blijven gebruiken, en wat over was is gedeeltelijk voor de éénzitter ingezet.
• Misschien voor de hand liggend: Als ik na afloop denk dat ik alles ingepakt heb kijk ik nog eens goed rond of ik geen onderdelen vergeten ben.

in en uitstappen

• Te water laten doe je het gemakkelijkste door, als je de boot bij de kuiprand draagt, gewoon de punt dwars in het water te steken. Met de sleeplijn kun je dan de boot langs de kant manoevreren om in te stappen.

  Ik kreeg ooit de waarschuwing dat de kuiprand was gebroken van iemand die zijn Klepper zo droeg. Ik weet echter niet hoe oud zijn boot was en in welke staat hij verkeerde. De kuiprand lijkt mij stevig genoeg, en ik weet ook niet hoe ik de boot anders in mijn eentje zou moeten dragen.

• De deelbare peddels kun je tijdens in- en uitstappen in de zakken op het dek wegbergen. Bij wegvaren heb je meestal ruim tijd ze te pakken, bij aankomst is de timing wat lastiger. Je kan dan ook gewoon de peddel op de kant leggen, wel op letten dat je de kant goed vasthoud, vooral als de wind je weer terug het water op wil blazen.
• Voor het instappen hoef je geen zogenaamde peddelbrug te gebruiken, zoals bij andere, minder stabiele kano's met een kleiner kuipgat. Bij een Klepper pak je de verste kuiprand vast, je zet je voeten één voor één met de hakken op het middelste spantje terwijl je andere hand op de wal blijft steunen. Op je hurken draai je tot je recht in de boot zit, zoek je balans en pak je de andere kuiprand vast. Schuif je handen naar achter over de kuiprand, en strek je benen naar voren terwijl je jezelf in het zitje laat zakken.
  Omdat je geen peddelbrug nodig hebt kun je ook vanaf hogere kades instappen, tot ongeveer de hoogte waarbij je zittend op de kaderand nog net je voeten in de boot kan zetten. Je zet dan eerst je voeten neer en pakt, terwijl je je gewicht verplaatst, pas daarna je handen over.
• Als je een wat hoge steiger hebt die van onderen open is loop je de kans dat je er bij het instappen met boot en al onder schiet. Let dan extra op, of leg de boot op een plek waar een paal o.i.d. staat.
• Let er op dat je een stukje wal uitkiest waar geen brandnetels en dergelijke groeien.
• Bij sommige walkanten zit er nogal wat algengroei en drab net rond de waterspiegel. Als je je boot schoon wil houden moet je hier een beetje voor uitkijken.
• Voor het laatste stukje naar de wal toe gebruik ik vaak een techniek die "wrikken" genoemd wordt. Je zet je peddel verticaal naast het midden van de boot met het blad net helemaal in het water en beweegt hem van voor naar achter heen en weer. Bij iedere slag draai je het blad zo dat het een hoek van ongeveer 30° tot 45° met de bewegingsrichting maakt en er "stuwkracht" dwars op de boot ontstaat. Op die manier kun je de boot mooi zijdelings tegen de kant aansturen.
• Uitstappen gaat "officiëel" in omgekeerde volgorde van instappen: trek je knieën zoveel mogelijk op, zet je voeten zo dicht mogelijk bij je neer, tegelijkertijd steun je met je handen naast of achter je en druk je jezelf overeind. Als je op je hurken in de boot zit pak je de kant vast, komt verder overeind en stap je uit de boot. Hou wel de sleeplijn vast om te voorkomen dat de boot wegdrijft.
• Vaak lukt dit niet, omdat ik redelijk zwaar en niet erg lenig ben. Wat wel lukt is (maar niet zo goed schijnt te zijn) is op de rugleuning van het stoeltje gaan zitten en vanuit die positie verder.
• Soms gaat ook dat niet en gebruik ik de volgende, misschien wat minder elegante methode: Langs de steiger liggend leun ik met mijn beide onderarmen op de steiger, kom een beetje omhoog uit de boot, leg een knie op de steiger en rol mezelf zo uit de boot. Wel de sleeplijn of een andere lijn vast blijven houden om te voorkomen dat de boot wegdrijft.
• Voor de Quattro is dit gehannes allemaal niet nodig, je gaat gewoon rechtop staan en stapt uit de boot. Simpel!

onderweg

• Ik heb gemerkt dat als je je benen gewoon los rechtuit voor je in de boot legt dat je dan achteraf een hoop spierpijn krijgt, meer nog dan in mijn armen en schouders. Je kan beter een voetensteun gebruiken of je voeten tegen een spantje zetten. Ook helpt het om af en toe een beetje van positie te wisselen.
• In het begin had ik nogal moeite de boot op koers te houden, en verspilde veel energie door aan één kant extra slagen te maken. Later ontdekte ik dat je door wat scheef te hangen vanzelf een bocht maakt. Je moet wel naar buiten leunen, net andersom als bijvoorbeeld op de fiets.
• Bij dwarswind heeft de boot de neiging om de punt in de wind te draaien. Het is dan handig (naast het scheefhangen, tegen de wind in) om de peddel niet helemaal in het midden vast te houden, maar aan de bovenwindse kant iets meer lengte te nemen. Je belast je beide zijden dan wel weer ongelijk, als het wat harder waait of als je langere afstanden zo moet varen kun je beter het roer monteren en daarmee corrigeren.
• Maak alles wat je niet kwijt wil raken vast aan de boot of aan jezelf. Op het water waait het meestal harder dan op de wal, en ben je bijvoorbeeld een pet zo kwijt. Als je omslaat rolt alles wat los ligt uit de boot.
• Probeer lage bruggen altijd zo recht mogelijk en "freewheelend" te nemen. Als je onder een brug peddelslagen moet maken is er kans dat je met je peddel tegen de onderkant van het brugdek slaat. Bij echt lage en lange (brede) bruggen moet je je met je handen tegen het brugdek afzetten.
• Op vaarten en kanalen varen de grootste en snelste boten het meest in het midden, net als op een snelweg. Dat betekend dus dat kano's (meestal) zoveel mogelijk langs de wal varen. Om niet door de golfslag in problemen te komen moet je ook weer niet te dicht bij de kant blijven. Ook wegens eventuele hengelaars is het handig om niet te dicht langs de kant te varen.
• Als je manoevreert laat dan duidelijk blijken wat je van plan bent, andere boten weten dan waar ze aan toe zijn en hoeven niet onnodig uit te wijken. Hou er trouwens ook altijd rekening mee dat ander verkeer je misschien helemaal niet ziet!
• Blijf als het kan zo ver mogelijk uit de buurt van beroepsvaart, ze zien je niet en ze varen altijd veel harder dan je denkt. Probeer er zeker nooit voor langs te varen als je een vaargeul moet oversteken.
• Ga nooit varen als het onweert, en zoek dekking als het opsteekt als je op het water zit.
• Mist is ook een negatieve factor, afhankelijk van je vaargebied en ander verkeer heb je toch al gauw 500 meter of meer zicht nodig. Niet alleen voor jezelf is het zicht belangrijk, ander verkeer heeft vaak toch al een probleem om kano's te zien. Als je op wat groter water zonder kompas of GPS vaart en je kan de kant niet meer zien loop je ook nog eens de kans dat je rondjes gaat varen.
• Behandel hengelaars met respect. Zij hebben last van kano's, en wij kanoërs hebben last van hen. Een beetje uitkijken voor hengels (o.k. sommige zijn dus echt niet te zien) en vriendelijk groeten kan nooit kwaad.

  Vergeet ook niet dat bij degenen die de regels bepalen de hengelaars vaak in de meerderheid zijn. Het resultaat hiervan is te zien in Zeeland, Limburg en vooral ook in Wallonië, waar de mogelijkheden tot kanovaren ernstig beperkt zijn.

• Gooi geen troep overboord. Door het milieuvriendelijke imago van de kano mogen we soms op plekken komen waar je op een andere manier niet mag komen. Verpest het niet voor de rest.

Laatste wijziging: 19-9-2006