Klepper

De boot

Wat is een vouwboot?

Een Klepper Aerius Expedition I (zonder grijplijnen)
De éénpersoons Klepper Aerius
De meeste in de handel verkrijgbare "klassieke" vouwboten zijn min of meer van het model van de kajak afgeleid. Ook qua constructie lijken ze op de originele kajak van de Inuit (Eskimo), zelfs meer nog dan de moderne, vaste kajak. Ze bestaan namelijk uit een geraamte met een dunne flexibele huid erover.

De truc van de vouwboot is nu dat het geraamte op een slimme manier in– en uit elkaar gehaald kan worden, en wel op zo'n manier dat het laatste gedeelte van het opbouwen kan gebeuren terwijl het geraamte al in de huid zit. Op die manier ontstaat een stevig en strak geheel, dat zijn bruikbaarheid in de praktijk meer dan bewezen heeft.
Beroemde gebruikers waren onder andere de poolonderzoekers admiraal Byrd en Roald Amundsen. Één van de bekendste "wapenfeiten" is de oversteek van de Atlantische Oceaan in 1956 door Hannes Lindemann in een standaard tweepersoons Klepper Aerius II, maar in 1928 was er al een kapitein Romer die hetzelfde deed, maar dan in een speciaal voor hem gebouwde boot van meer dan 6 meter lang.
Je kan wel stellen dat er maar weinig water meer op aarde is waar nog nooit een vouwboot heeft gevaren.

De bekendste leveranciers van het "klassieke" type in Nederland zijn (of waren) Klepper, Feathercraft en Nautiraid, ieder met hun eigen assortiment en eigenaardigheden. Vrij gebruikelijk is dat ze een één- en tweepersoons standaardmodel hebben, en daarnaast nog een "mini", een éénpersoonsbootje dat wat korter en lichter is. (minder dan 4 meter t.o.v. zo'n 4½ voor een standaardboot).

Er is voor zover ik weet ook één merk open vouwkano (het type dat hier ook wel "Canadees" genoemd wordt) in de handel, de Ally. Deze is er in verschillende maten, van 15 voet tot 18½ voet (4½ tot ruim 6 meter). Ally maakt tegenwoordig ook één model vouwkajak.

Naast het type met geraamte en flexibele huid zijn er nog een paar andere constructies mogelijk die je ook als vouwboot zou kunnen betitelen, ik zou ze eerder "uitklapboten" willen noemen. De romp bestaat uit een aantal min of meer flexibele stroken plaatmateriaal (hout of kunststof) die in lengterichting door een waterdichte strip met elkaar verbonden zijn. Uitklappen, bankjes ertussen en klaar. Ingeklapt zijn ze echter meestal net zo lang of zelfs langer dan uitgevouwen. Ze passen dus niet in de lift en moeten op of achter de auto vervoerd worden en ik zal ze daarom hier niet verder behandelen.

Ondanks de naam "vouwboot" moet je qua constructie meer aan die van een tent dan aan bijvoorbeeld een paraplu denken. De huid kan weliswaar opgevouwen worden, en sommige delen hebben scharnieren, maar in ontmantelde toestand heb je toch een hoop losse stokken en een stuk doek. Ook kunnen ze in opgebouwde toestand niet zomaar ineens invouwen, zelfs niet als meerdere verbindingen los zouden zitten.

Wel kan dat het vaargedrag nadelig beïvloeden, ik heb een paar keer gehad dat de boot niet zo "lekker" voer als ik gewend was, met name dat hij moeilijker op koers te houden was. Bij afbreken kwam ik er dan achter dat ik een beetje slordig was geweest met opbouwen en er een paar verbindingen loszaten.

Door de constructie zijn de meeste vouwboten enigszins flexibel, waardoor ze op het water wat anders aanvoelen dan een starre boot, dat zegt men tenminste, ik heb zelf weinig ervaring met andere kajaks. Als je dit niet weet is de eerste forse golf een enge ervaring, het kan namelijk gepaard gaan met wat verontrustende geluiden. Kwaad kan dit niet, het schijnt zelfs gunstig te zijn omdat de hardste klappen wat gedempt worden. Aan de andere kant kun je, door de sponsons (zie het "Klepper" deel van deze website) meer of minder hard op te pompen de stijfheid van de boot ook nog eens beïnvloeden, tot het punt waar hij die van een 'starre' boot benaderd.

Zelfbouw?

Omdat een vouwboot gemakkelijk in- en uit elkaar gehaald kan worden lijkt zo op het eerste gezicht zelfbouw ook niet al te moeilijk.
Als je vanaf een al bestaand ontwerp werkt (zie ook bijvoorbeelde de site van Tom Yost) is dat ook wel zo, helemaal zelf wat verzinnen en bouwen is denk ik een ander verhaal.
Een goed vouwende en goed varende vouwboot is moeilijker om zelf te bouwen dan een "vaste" boot. Bij een vouwboot moet namelijk niet alleen de boot zelf goed zijn, maar ook moet het opbouwen en afbreken nog binnen redelijke tijd en met een redelijke betrouwbaarheid te doen zijn. Aan het "debuggen" van de constructie kun je een hoop tijd en geld kwijt zijn, misschien meer nog dan dat je denkt te besparen.
Hoewel, er zijn natuurlijk ook mensen die hun prioriteiten anders leggen en genoegen nemen met wat minder vaar- en vouwgemak. Kijk bijvoorbeeld eens op de site van Timo Noko.

En dan is er nog het puntje veiligheid, als je na wat proefvaren in de vijver van het park wat groter water opzoekt blijkt je boot ineens dubbel te klappen als hij wat golven tegenkomt. Dan heb je toch een probleem. Kijk maar eens naar televisieprogramma's als "Ter land, ter zee en in de lucht", dan krijg je een aardig idee van hoe het niet moet.

Er is mij ooit wel eens gevraagd of ik wilde adviseren bij een zelfbouwproject (achterliggende bedoeling was waarschijnlijk of ze de maten van mijn boot even mochten nemen). De potentiële bouwer had ooit eens een Klepper zien varen, maar had geen geld voor een nieuwe. Ik heb het hem toen afgeraden.
Deze persoon heeft, voorzover ik weet, wat later voor een habbekrats een oud Klepperframe van iemand gekregen, en zou zelf proberen een huid eromheen te maken. Dat scheelt in ieder geval een hoop getob, hoewel een goed passende huid ook niet eenvoudig te maken is. Simpelweg een groot stuk landbouwplastic met plakband om het frame heenvouwen is in ieder geval niet voldoende.
Alle, en dan bedoel ik echt alle onderdelen van de Klepper Aerius zijn trouwens ook los te koop, dus als je eens een incomplete oude boot op wil knappen kan dat zonder problemen.

Nu ik zelf ook een exemplaar uit 1955 heb gehad kan ik dat gedeeltelijk bevestigen. Hoewel de vorm en de opbouwprincipes hetzelfde zijn gebleven is op sommige punten de constructie toch wel wat veranderd, waardoor sommige onderdelen niet helemaal uitwisselbaar zijn. Ik ben met mijn boot ook nog naar "De Waterman" om te kijken wat er past en wat niet, met wat huisvlijt is alles wat nodig was wel passend te maken. Al dat vervangen zou wel in de papieren gaan lopen, en ik heb dan ook besloten met deze boot niet door te gaan.

Aan de andere kant kun je natuurlijk ook stellen dat alle vouwboot merken ooit wel als hobbyproject begonnen zijn. Er is dus een kans dat je het ei van Columbus op vouwbootgebied vindt, en over een tijdje duizenden vouwboten per jaar verkoopt (en voor jezelf dan natuurlijk een leuk jachtje aan de Middellandse Zee hebt liggen ;-).

Ombouw?

Als je uitgaat van een al bestaande boot is ombouw natuurlijk minder moeilijk, en veel vouwkanobezitters hebben dan ook wel iets aangepast aan hun boot. Zelf heb ik bijvoorbeeld al een voetensteun gemaakt en ik denk nog na over een verbeterde constructie voor de roerpedalen. Accessoires zijn natuurlijk helemaal gemakkelijk te maken, maar soms moet je ook wel omdat er speciaal voor vouwkano's natuurlijk niet veel te koop is. Een website voor inspiratie op dit gebied is www.faltbootbasteln.de. terug naar AF

Laatste wijziging: 11-10-2004